Özel hayat kavramı, kişinin başkaları tarafından bilinmesini istemediği hayatının özel alanı, mahremiyeti şeklinde tanımlanabilir. Kanun koyucu TCK’nın 134. Maddesinde bu özel hayatın gizliliğini ihlali cezalandırmıştır.
- Her şekli mağdurun şikayetine bağlı bir suç tipidir. (TCK 139) Şikâyet süresi ise mağdurun suçu işleyeni öğrenmesinden itibaren 6 aydır.
- Uzlaşma kapsamında olan bir suç tipidir. (CMK 253) Yani mağdurun şikayetinden sonra soruşturma ya da kovuşturma aşamasında mağdur ile fail arasında uzlaştırma prosedürü uygulanır eğer uzlaşma sağlanamazsa yargılamaya devam edilir.
- Özel hayatın gizliliği ile haberleşmenin gizliliği ihlal suçu karıştırılmamalıdır. Eğer arada bir iletişim aracı varsa (telefon konuşması, mesajlaşma vb.) özel hayatın gizliliğine değil TCK 132 de düzenlenen haberleşmenin gizliliğini ihlal suçuna gidilir.
- Ayrıca kişiler arasındaki konuşmaların ses ve kayda alınması suçu özel olarak TCK 133 de düzenlenmiştir.
Özel Hayatın Gizliliği İhlalinin Basit Hali
- TCK 134/1 ilk cümlesin de bu suçun basit hali düzenlenmiştir. Örneğin bir kişinin yatak odasını gizli bir şekilde izlemek. [1 yıldan 3 yıla kadar hapis cezası]
- İkinci cümlesin de ise basit halde işlenip ses ve veya görüntü kaydına alınması düzenlenmiştir. Örneğin bir kimsenin yatak odasını gizli bir şekilde izleyip aynı zamanda video kaydına almak. [2 yıldan 6 yıla kadar hapis cezası]
Özel Hayatın Gizliliği İhlalinin Nitelikli (Ağırlaşmış) Hali
- TCK 134/2 de bu suçun nitelikli hali düzenlenmiştir. Özel hayata ilişkin görüntü veya seslerin hukuka aykırı ifşa edilmesi ve ifşa edilen verilerin basın yoluyla ya da internet üzerinden yayımlanması halinde ceza arttırılmıştır. Örneğin yatak odasını gizli izleyip video kaydına aldığın kişinin video kaydını hukuka aykırı internette paylaşmak. [2 yıldan 5 yıla kadar hapis cezası]
- TCK 137’ye göre ise özel hayatın gizliliği ihlalinin;
- Kamu görevlisi tarafından ve görevinin verdiği yetkiyi kötüye kullanmak suretiyle
- Belirli bir meslek ve sanatın sağladığı kolaylıktan yararlanmak suretiyle işlenmesi halinde ceza yarı oranında arttırılır.
- Elektronik Haberleşme Kanununa göre elektronik haberleşme hizmeti vermek için yetkilendirilmiş bulunan işletmecilerin personelinin özel hayatın gizliliğini ihlal etmesi halinde TCK 137 gereği ceza arttırılır.
Eğer fail hem görüntü ve ses kaydı alıp hem de ifşa ederse burada 134/1 ve 134/2 gereği fail ikisinden de ayrı ayrı cezalandırılır.
Yargıtay Görüşleri
- Yargıtay görüşüne göre; özel hayatı yalnızca kişinin gözlerden uzak, başkaları ile paylaşmadığı, dört duvar arasındaki yaşantısı olarak düşünmemek gerekir. Kamuya açık bir alanda kalabalığın içinde de dikkat çekmezlik, tanınmazlık, bilinmezlik prensibi gereği kişinin rızası olmadan kalçasını fotoğraf çekenin de bu suçu işlediği kabul edilmelidir.
- Eşlerin birbirinin özel yaşamına saygı gösterilmesini isteme hakkı vardır Ancak Yargıtay kararında eşlerden birinin delil hazırlamak için bir başka kişinin özel yaşam alanına girmesi durumunda özel yaşamın gizliliği ihlali oluşmayacağı kararına varılmıştır.
- Rıza ile kişisel bilgilerin sosyal paylaşım sitelerinde (facebook, twitter vb.) yalnız kendi seçtiği kişilerle değil, herkese açık paylaşan kişinin bu bilgileri başkalarının görebilmesine rıza gösterdiği kabul edilerek gizliliğinden vazgeçtiği ve bu sebeple bu bilgilerin başkaları tarafından paylaşılması ile bu suçun oluşmayacağına karar verilmiştir.
Suçun Kapsamına Giren Diğer Haller
- Özel yaşamın gizliliğine müdehale oluşturan her türlü hareket bu suçu oluşturur. Örneğin kişinin gizli kalmasını istediği ve bir kişi ile paylaştığı cinsel eğiliminin öğrenilmesi de bu suçu oluşturur.
- Kişinin rızasına dayanılarak elde edilen bir görüntü veya ses kaydının onun rızası dışında 3. kişilere iletilmesi de bu suçu oluşturur.
- Görüntü veya ses kaydı alınan kişinin kimliği anlaşılmasa dahi suç oluşur.
- Kaydedilen görüntü ya da ses mağdurun anlaması üzerine sildirilse ve hiç kullanılmasa dahi suç yine de tamamlanmış sayılır.
Hukuka Uygunluk Sebepleri
- İlgilinin açık veya örtülü rızası varsa bu suç işlenmemiştir.
- Kanunun verdiği yetkinin kullanılması bu suçu oluşturmaz. Örneğin teknik araçlarla izleme tedbiri, el koyma gibi müdehaleler.
- Hakkın kullanılması olan gazetecilik mesleğinin icrası çerçevesindeki fiillerde de hukuka uygunluk vardır.
Ünlü Kişilerin Özel Hayat Gizliliği
Kamuya mal olmuş kişilerin (sanatçı, futbolcu, siyasetçi vb.) özel yaşamlarına ilişkin gizlilik alanı diğer vatandaşlara göre daha dardır. Kanun koyucu bunu gerekçe göstermeksizin hayatın olağan akışı gereği ünlü kişilerin katlanmak durumunda kaldığı durum kabul etmiştir.
Bu kişilerin özgeçmişleri, görevlerini ilgilendirdiği ölçüde yayın konusu yapılabilir. Ancak bu yayımın hukuka uygun olması için;
- Yayın konusun hususun haber niteliği taşıması
- Kamu yararı olması
- Güncel olması gerekmektedir.
Paparazzi niteliğindeki tüm haberler hukuka uygunluk içermez. Fakat kişinin rızası varsa kamu yararı olmasa da güncel olmasa da yayımlanması suç oluşturmaz.
Örneğin 2006 yılında Sezen Aksu’nun kamuya açık alanda olan fakat özel teknesinde iken çekilen bikinili fotoğrafı, halka mal olmuş bir kişi de olsa kamusal yarar ve haber niteliği taşıyan bir husus olmadığı gerekçesiyle temyizde sanığın beraat kararı bozulmuştur.
Sonuç olarak yazımızda da görüldüğü üzere özel hayatın gizliliği suçu somut olayın şartlarına göre farklı sonuçlar teşkil etmektedir. Suçun mağduru veya failinin uzman kişiden yardım alması sonucun başarılı olması açısından yararlı olmaktadır.